Việc
đầu tư thời gian và tiền bạc vào những trung tâm dạy tiếng anh đôi khi không
mang lại cho bạn kết quả như mong đợi nhiều người đã chọn phương pháp tự học tại
nhà. Tự học tiếng anh là phương pháp hiệu quả hầu như với tất cả mỗi người, việc
bạn tự mình nghiên cứu, học tập sẽ mang lại kết quả rất khác so với bạn đầu thời
gian vào các khóa học, trung tâm quá nhiều....
 |
| hãy giành những khoảng thời gian để tự nghiên cứu |
A.
Cái nhìn từ thực tế và kinh nghiệm
Dù
bạn học Đông học Tây, học chỗ này chỗ khác, nhưng trước khi nói về mọi thứ, tôi
thành thật khuyên bạn: “Hãy giành những khoảng thời gian cho riêng mình”.
Bạn
bận bịu ư? Bạn thiếu thời gian ư? Bạn phải chạy hết “lò” này đến “lò” kia? Hay
bạn phải dự những lớp học phụ đạo?
Chúng
ta có thể ngồi nghĩ ra hàng đống lí do để giải thích cho sự tồn tại của dăm ba
con nhền nhện ngay trong cái góc học tập nhỏ xinh nằm đối diện với chiếc giường
ngủ hàng ngày. Rất nhiều học sinh thời nay không có thời gian để học, chỉ vì họ
quá bận học. Nghe thật khôi hài phải không? Tuy nhiên, đáng buồn thay, đó lại
là sự thật. Bởi vì đối với họ không tồn tại khái niệm tự học.
Chúng
ta đưa quá nhiều thứ vào trong bộ não từ các bài giảng trên lớp cũng như tại lớp
học thêm. Chúng ta nghĩ rằng đổ đầy dầu thô vào bình xăng là có thể chạy được
xe gắn máy. Chúng ta tưởng cứ tống đẫy hồ vào bụng là sẽ làm nên một thân thể
khỏe mạnh, cường tráng. Thực tế không phải như vậy. Con chữ cái nghĩa bạn học
trên lớp mới chỉ ở dạng “chưa tinh chế”, tức là dù đã được giáo viên biên soạn
kĩ lưỡng, nó vẫn cần phải “xào” lại để thực sự trở thành của bạn. Đáng tiếc
thay, hàng ngày, chúng ta đang cố “ăn sống nuốt tươi” tri thức bằng cách nạp nó
vào thật nhiều. Và ở đây, cái qui luật bất biến của hệ tiêu hóa vẫn khẳng định
được tính đúng đắn của nó - cái gì càng sống sượng thì càng dễ bị đào thải.
Sự
thực là, có rất nhiều cô cậu tân sinh viên bị choáng váng thật sự khi bắt đầu
bước chân vào giảng đường Đại học, nơi mà hai chữ “tự học” được đặt ở vị trí rất
cao. Mặc dù ở Việt Nam thì cao lắm cũng chỉ bằng nửa cái chân ghế đẩu là cùng,
nhưng đối với họ, đó đã tưởng như một cú sốc ghê gớm lắm. Môi trường mới,
phương pháp dạy mới, chỉ có cách học thì “em vẫn cứ ngoan như ngày nào”.
Có
một đặc điểm chung đối với tất cả những học sinh, sinh viên kể trên là: Họ
giành quá ít thời gian để tự học. Và điều này đã ảnh hưởng lớn đến họ. Ra ngoài
đời, họ thường loay hoay, bỡ ngỡ, phản ứng chậm trước những thay đổi và biến động
của cuộc sống. Trong công việc, họ hay gặp nhiều khó khăn, lo nghĩ, thiếu tính
tự xoay sở, và hành động không độc lập, quyết đoán, đôi khi dựa dẫm nhiều vào
người khác. Bởi vì khi học để làm người, họ đã bỏ qua cái cơ hội để được rèn
luyện tính chủ động, độc lập. Và họ đã mất rất nhiều, dù công sức học tập bỏ ra
không phải là nhỏ.
 |
| tự học mang lại cho bạn rất nhiều thứ |
B. Tự học sẽ đem lại những
gì?
Vâng, tự học mang lại
cho bạn rất nhiều thứ:
- Một tinh thần chủ động
trong học tập và rộng hơn là trong cuộc sống
- Khả năng xoay sở, giải
quyết vấn đề
- Khả năng nhìn nhận vấn
đề
- Năng lực truyền
thông, phương pháp luận cho bản thân
- Khả năng tư duy sáng
tạo
- Tính tự giác cao
- Niềm hứng thú, say mê
- Khả năng lường trước
các tình huống
- Sự tự tin
- Vốn kiến thức rộng
- Khả năng hiểu biết
chuyên sâu về một lĩnh vực
- Tính năng động
- Những thử thách, đấu
tranh với bản thân
C. Bạn có nhận thức thế
nào về tự học?
Bạn
có suy nghĩ của riêng bạn, và tôi cũng vậy. Tuy nhiên, mời bạn đọc thử cách
nhìn nhận của tôi, một kẻ vốn lười đến lớp vì quản ngại nắng mưa nên đành phải
ngồi nhà gặm nhấm đống sách vở một mình.
Tự
học được chia làm hai mức độ khác nhau. Ở mức độ thứ nhất – tôi gọi là tự ôn
luyện. Hàng ngày bạn đến lớp nghe giảng, ghi chép, sau đó về nhà làm những bài
tập cho sẵn, xem lại sách, thực hiện những công việc mà giáo viên giao cho bạn.
Đôi khi, giải quyết hết đống bài vở ấy cũng chiếm của bạn cả ngày trời rồi. Điều
đó rất tốt, bởi bạn đã dành thời gian để tiêu hóa đống kiến thức ngồn ngộn mà ở
cái tuổi của bạn không đáng phải tiếp thu nhiều đến như vậy. Tuy nhiên, vẫn
chưa đủ đâu bạn ạ. Đôi lúc, bạn gặp một học sinh hay một sinh viên kì tài. Dường
như điều gì họ cũng biết, cũng giỏi. Bạn ngạc nhiên vì kiến thức vượt trội của
họ. Làm sao họ có thể tài thế nhỉ? Mình bò ra học cả ngày mà xem ra vẫn kém họ,
cả về mặt hiểu biết lẫn kĩ năng. Thực ra họ cũng có 24 giờ một ngày như bạn
thôi, vấn đề là họ chủ động trong học tập, và do đó, họ có cả niềm hứng thú lẫn
hiệu suất. Đây mới là mức thứ hai, mức quan trọng nhất, nó quyết định rất nhiều
đến cái mà tiếng Anh người ta gọi là “kờ - nao – lít” (knowledge – tri thức) của
bạn, tôi tạm gọi là tự rèn luyện, hay chính xác hơn là tự học.
Nên
nhớ rằng, ở mức trước, dù đã giành cho mình một “khoảng không” riêng, bạn vẫn
là người “bị động”. Nghĩa là nền tảng của bạn vẫn do người khác trang bị, bạn
chỉ có nghĩa vụ củng cố hay thẩm thấu nó thôi. Bạn vẫn chưa “ra quyết định” cho
vốn kiến thức của mình. Và vì thế, dù bạn có làm hết các bài tập, có thuộc làu
nội dung bài giảng đi nữa, bạn vẫn chưa thể đạt đến “sự đột phá cho riêng
mình”, và bạn chắc chắn sẽ vẫn phải ngạc nhiên vì vốn hiểu biết của người khác.
Hãy thử quan sát, để có một bài học trọn vẹn ghi vào sổ đầu bài hàng tuần, các
nhà sư phạm và người học của chúng ta sẽ phải làm gì:
- Hội đồng Quốc gia
biên soạn giáo trình (hay SGK gì gì đó) cho các bạn
- Giáo viên đọc giáo
trình, paste vào một quyển vở (thuật ngữ sư phạm gọi là soạn giáo án) hay copy
vào CPU của mình, tóm tắt lại thành các gạch đầu dòng (thuật ngữ sư phạm gọi là
dạy học bằng phương pháp PowerPoint)
- Giáo viên có thể đọc
thêm tài liệu, bổ sung kiến thức cho bạn
- Giáo viên cố gắng diễn
đạt ý tưởng của các nhà khoa học vĩ đại trong vòng 45 phút giữa tiếng ồn của
máy khoan cắt bê tông và tiếng ngáp ngắn ngáp dài của một buổi bình minh muộn…
- Học sinh có thể ghi
chép hoặc không, nhưng phải làm sao đó để nhập tâm, phục vụ cho bài kiểm tra…
- Những học sinh chăm
chỉ giành thời gian xem lại bài giảng, đọc, học thuộc, làm bài tập, ghi nhớ,…
- Và giáo viên kiểm tra
bài cũ dưới những con mắt lo lắng của gần năm chục cô cậu học trò. Lác đác vài
cánh tay xung phong lên bảng giữa nhịp đập hối hả của những con tim sợ phải lên
bảng trả bài…
Tất nhiên, dù bạn có thế
nào đi nữa, chúng ta vẫn rất cần những người thầy. Khi người học đã tự tiếp nhận
kiến thức thì vai trò của người thầy (hướng dẫn, tác động…) là không thể thiếu.
Nó có tác dụng định hướng rất tốt cho sự phát triển, cũng giống như bánh lái để
điều chỉnh phương hướng của con tàu, còn động cơ thúc đẩy sự chuyển động. Nếu
bánh lái cũng kiêm cả phần của động cơ (như dân ta ngày nay quá ỷ lại vào người
thầy), con tàu sẽ ì ạch, khó mà linh hoạt được. Bản chất của tự học là tự làm
việc với chính mình trước, nghiên cứu tài liệu, trao đổi với bạn bè dưới sự hướng
dẫn của người thầy. Tất nhiên, ở môi trường như của VN, cái mệnh đề trên có thể
khuyết đi một vài vế (vì căn bệnh chạy đua thành tích, vì tính ỷ lại, hay vì
người thầy quá tận tâm mà làm luôn việc hộ trò).
Mời
các bạn tham khảo cái sơ đồ rất hay dưới đây từ một hội thảo giáo dục của Liên
Hợp Quốc:
- Học mà chỉ nghe giảng,
nhớ 5% những gì đã nghe
- Đọc (reading) 10%
- Nghe nhìn (Adio Visual)
20%
- Làm thí nghiệm trước
mắt 30%
- Thảo luận nhóm
(Disscussion group) 50%
- Làm bài ở nhà, ghi,
viết lại (Practice by doing) 75%
- Dạy người khác (Teach
other/immediate use of learning) 90%
Bạn thấy đấy, từ 50% trở
lên toàn là công việc của bạn. Đừng trách tại sao suốt ngày lê la trên giảng đường
mà chữ nghĩa cứ rụng sạch. Nếu bạn là thiên tài mà nhớ được hết ngay những gì
trên lớp thì quá tốt rồi. Nhưng mà xác suất để bạn là thiên tài nhỏ lắm bạn ơi,
và vì thế, hãy nhìn vào thống kê với số đông ở trên. Khi tự học trước ở nhà, bạn
đã được nghiên cứu hai lần một bài giảng rồi đấy. Lần đầu là chính bạn, tự mày
mò, tự vỡ vạc. Lần sau là quan điểm chính thống của giáo viên, bạn có thể đối
chiếu, so sánh, ghi nhớ. Và dù lần đầu có sai lầm đi nữa, chắc chắn bạn cũng đã
học hỏi được rất nhiều.
Chúc
bạn thành công!
.jpg)
